Dil, bir toplumun anlaşma vasıtası olduğu gibi, aynı zamanda bir kültür taşıyıcısı ve aktarıcısıdır. Öyleyse ikinci bir dili öğrenme, başka bir kültürü öğrenmenin ve onu tam anlamıyla algılamanın en kolay ve mükemmel yoludur. Yabancı dil öğretimi, kültür öğretimidir. Dil öğretiminde kültürel ögelerin aktarılması gerekmektedir. Aksi takdirde yabancı dil öğretimi eksik kalır. Çünkü dil, kültürün aynası ve aktarıcısı durumundadır. Yabancılara Türkçe öğretirken kültür unsurlarına yer vererek onların dilin içine girmelerini sağlamak, sosyal ilişkilere yer vermek ve öğrendiklerini sıkça tekrarlatmak gerekir.
Uzun süredir eğitimde öğretimin temelini öğretmen ve ders kitabı oluşturmuştur. Bugün ise çağdaş teknoloji imkanlarından eğitimde yararlanılması sebebiyle öğretmen-ders kitabı ikilisinin yanı sıra değişik kaynaklar sınıf içindeki çok ortamlı öğretimin sağlanmasına yardımcı olmaktadır. Bu kaynaklar genelde göze ve kulağa hitap eden araçlardır. Sınıf içinde ne kadar çok bu araçlara yer verilirse, öğrencilerin güdülenme düzeylerinin de o kadar artacağı belirtilmektedir.
Günümüz yabancı dil öğretiminde yaygın olarak kullanılan görsel-işitsel araçların başında video dolayısıyla filmler gelir. Film, işitsel-görsel bir sanat olarak toplumun kültürel ve estetik imgelerini gerçekçi bir şekilde yansıtır. Film, gerçek yaşamı, popüler kültürü ve sanatı yansıtan bir aynadır. Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde Türk filmlerinin kullanılması, öğrencilerin kolaylıkla Türkçe sözlü iletişimlerini, konuşma ve dinleme becerilerini geliştirecektir. Bu makalede, yabancı dil öğretimi ve yabancı dil olarak Türkçe öğretiminde filmlerin kullanılması ele alınmış ve buna bağlı olarak bazı önerilerde bulunulmuştur. Video, televizyon teknolojisiyle bütünleşen bir ortam olarak öğrenmede yeni yöntemler oluşturur. Ayrıca, uzaktan öğretim ve bireysel öğrenme süreçlerinde büyük potansiyele sahiptir.
Videonun ‘Kazanılan bilgi kapsamını koruyarak, bilgilerin kısa sürede unutulmasını önlemek, tutum ve davranış değişikliklerini kolaylaştırmak, işlenen konunun uzmanlarını ve konuyla ilgili sayısız kaynakları sınıfa getirmek, hassas ve tartışmaya açık konularda objektif görüş sağlaması gibi’ eğitim açısından sağladığı pek çok yarar vardır. Video uzun zamandan beri, hem güvenilir dinleme kaynağı hem de yazma, konuşma etkinliklerinde destekleyici bir materyaldir. Video ve özellikle filmler, dinleme becerilerini geliştirmede bazı avantajlar sağlar. Filmler, senaryoları yazılı olmasıyla birlikte ana dilde seslendirilirler. Böylece ana dilin en doğal halini temsil ederler.
Aktif izlemeyi ve etkileşimi gerçekleştirmek için uygun filmlerin seçimi çok önemlidir. Filmlerin seçiminde tüm sorumluluk öğretmendedir. Öğretmen film seçiminde çok dikkatli ve titiz davranmalıdır. Öncelikle, filmin içeriği dikkatlice incelenmelidir. Filmin konusu karmaşık bir yapıda olmamalıdır. Aksi takdirde anlaşılması zor olacaktır. Bazı filmlerin dili de sorunlara neden olmaktadır. Bu yüzden öğretmen, filmlerin seçiminde öncelikle telaffuz ve tonlamaya dikkat etmelidir. Ayrıca filmlerin seçiminde öğrenci faktörü de önemlidir. Filmdeki konuşmalar, hem öğrencinin ilgisini çekmeli, hem de onların dil yeterlilik seviyesine uygun olmalıdır.
Ders etkinlikleri olmaksızın film aracılığıyla, dil öğretiminde başarılı sonuçlar almak zordur. Ders etkinlik sayısı, öğrencilerin etkinlik hazırlayabilecekleri oranda olmalıdır. İlk olarak öğretmenlerin, bu etkinlikleri ne amaçla kullanacağının farkında olması gerekir. Daha sonra, etkinlikleri hazırlarken öğrencilerin ilgisini ve dil yeterlilik düzeylerini dikkate alması ve son olarak, film gösterimi için zaman ve mekan seçiminin uygun olmasına dikkat etmesi gerekir.
- Film gösteriminden önce, filmin arka planıyla ilgili genel bilgiler edinmek gerekir. Öğretmen, filmde anlaşılması zor olarak görülen dil unsurlarını önceden belirleyip öğrencilere bu konuda açıklayıcı bilgiler vermelidir. Gösterilecek filmin alt yazılı olup olmaması, öğrencinin dil yeterlilik seviyesine bağlıdır. Örneğin, ileri seviyedeki öğrencilere alt yazısız filmler izletmek daha uygundur.
- Gösterim sırasında öğretmenin görevi; ‘düğmeye basıp filmi başlatmak’ gibi yargılar oldukça yanlıştır. Filmin ana fikrini ortaya çıkaran sahnelere gelindiğinde öğretmen, filmi durdurup, filmde ön plana çıkan olayları yeniden düşünmelerini isteyebilir. Öğretmen, filmlerde geçen özlü ifadeleri mutlaka öğrencilere göstermelidir. Bu tarz ifadeler, deyimler gördüğünde, öğretmen filmi yeniden durdurabilir. Öğretmen, etkinlikleri hazırlarken ‘öğrenci merkezli’ düşünceden hareketle öğrenciyi tüm yönleriyle hesaba katmalıdır.
- Gösterimden sonra, bütünüyle öğrencilerin aktif olarak katılımını gerektiren pek çok etkinlik yapılabilir. Bu aşamada öğrenciler, gösterimden önce kendilerine yöneltilen soruları yanıtlayabilirler. Eğer bu sorular tam olarak yanıtlanamazsa filmin bütünüyle yeniden izlenmesi gerekir. ‘Yeniden anlatma’ çalışması, öğrencilerin sözlü dil yeteneğini geliştiren diğer bir yöntemdir. ‘Ana fikrin ve temanın özetlenmesi’ ise, öğrencilerin dili pratik şekilde kullanma yeteneğini ve onların filmi tüm yönleriyle anlamalarını sağlayacaktır. Ayrıca, ‘filmden yansıyanlar’ konulu bir deneme de yazdırılabilir.
Güçlü kurguya, kültürel unsurlara sahip Türk filmleri pek çok yönden Türk kültürünü ve toplumunu yansıtan araçlardır. Türkçe filmler, gerçek dil çevresinde zengin kültürel çağrışımlar sağlar. Türk filmlerinin yabancılara Türkçe öğretimi açısından; ‘Türkçenin üstün gücünü ortaya koymak, öğrencilerin öğrenme güdüsünü ve isteğini artırmak, öğrencilerin Türk gelenek ve göreneklerini anlamalarına ve kültürel niteliklerini geliştirmelerinde yardımcı olması gibi..’ bazı üstün özellikleri vardır.
Türkçe film izleyen öğrencilerin Türkçeye olan ilgileri bir kat daha artar. İzlenen her Türk filmi, öğrencilerin günlük yaşamda kullanılan Türkçeye daha fazla aşina olmalarını sağlar. Öğrenciler, Türk filmleri sayesinde sadece Türkçe öğrenmezler. Ayrıca, Türk tarihi ve coğrafyası ile ilgili bazı bilgileri öğrenir ve toplumsal sorunlar hakkında da fikir sahibi olurlar. Bu da öğrencilerin, farklı kültürlere karşı duyarlılığını geliştirir.
Kurgu ve içerik bakımından Türk tarihini ve kültürünü en iyi şekilde yansıtan Türk filmlerinin, yabancı dil olarak Türkçe öğretiminin en önemli araçlarından biri olduğu asla unutulmamalıdır.
Son olarak Türk Tarihinden ve Türk Kültüründen izler taşıyan filmlerden bahsedecek olursak;
Türk Tarihi İle İlgili Filmler için, ‘’Veda(2010)’’, ‘’Dersimiz Atatürk(2009)’’, ‘’Cumhuriyet(1998)’’, ‘’Nene Hatun(2010)’’, ‘’Kurtuluş(1994)’’.
Türk Kültürü İle İlgili Filmler için, ‘’Babam ve Oğlum(2005)’’, ‘’Mutluluk(2007)’’, ‘’Tatil Kitabı(2008)’’, ‘’Selvi Boylum Al Yazmalım(1977)’’, ‘’Eşrefpaşalılar(2010)’’ filmlerini sayabiliriz.
Özge GÜMÜŞER
